Ünlü bilim kurgu yazarı Isaac Asimov 85 yıl önce “Robot Anayasasını” yazdığında bilgisayar, çip, internet, robotlar hayatımıza girmemişti. Ama dahi yazar, robotların bir gün özgür irade sahibi ve insandan daha güçlü ve akıllı olabileceğini ve böyle bir durumda insanlığın yok olmaması için bir “anayasanın” gerekliliğini çok önceden görmüştü.

Asimov’un öngördüğü dünya çok uzakta değil, hatta geldi bile. Geçen yıl Sam Altman liderliğindeki OpenAI şirketi ChatGPT uygulaması ile kitleleri yapay zeka ile tanıştırdı. 2015 yılında kurulan OpenAI bugün 86 milyar dolar değerlemeyle ve dünyanın en hızlı büyüyen uygulaması olarak haftada 100 milyon kullanıcıya ulaştı.

Bu gelişmelerden bir hafta sonra Yönetim Kurulu (YK) kendisine güvenleri kalmadığı gerekçesiyle şirketin kurucu CEO’su Altman’ın görevine son verdi. İşin ilginci YK bu kararı alırken şirketin yüzde 49’una sahip Microsoft veya diğer hiçbir yatırımcı ile görüşmemişti. Hatta YK Başkanı’nın bile haberi yoktu. ABD iş dünyası, özellikle Silikon Vadisi, bu haber üzerine büyük bir şok yaşadı.

Altman, ChatGPT ile yapay zeka teknolojisinin dünyadaki sözcüsü konumuna geldi. Derin bir yapay zeka teknik bilgisi yok, konunun uzmanı da değil aslında. Stanford Üniversitesi’ni bitirmeden ayrılıyor. Kurduğu lokasyon bazlı çöpçatan (dating) app ve nükleer fizyon girişimlerinde yaklaşık 500 milyon dolar batırıyor. Buna rağmen Microsoft CEO’su Satya Nadella’dan eski Google CEO’su Eric Schmidt’e kadar geniş bir hayran ve destekçi kitlesi var. Görevinden alınmadan önce katıldığı APEC Zirvesi’nde devlet başkaları gibi karşılandı.

OpenAI, kâr amacı gütmeyen bir vakıf olarak 2015 yılında kuruldu. Amacı yapay zeka teknolojisini insanlığa hizmet etmek için geliştirmek ve kullanmak. Bu teknolojinin insanlık için tehlikelerini en aza indirmek. OpenAI YK üyelerinin şirkette hissesi yok ve misyonları yapay zeka teknolojisinin güvenli bir şekilde insanlığa hizmet etmesini sağlamak. Ticari kaygılarla karar almaları istenmemiş. Hal böyleyken bu yapının altına kâr amacı güden bir şirket koymuşlar ve bu şirket 86 milyar dolar değerleme ve haftada 100 milyon kullanıcıya ulaşmış. İnsanlık için yeni bir başlangıç -belki de yeni bir son- vadediyor.

Bu organizasyon yapısı altında CEO’luk yapan Altman, bir yandan şahsi yatırımlarına devam ederken, diğer yandan SoftBank ve körfez ülkelerinden yapay zekaya özel çip ve donanım üretecek yatırımlar için 100 milyar dolar toplamak için görüşmelerde bulunuyor. Düşünün ki aynı şirket bünyesinde yapay zekaya özel çip, donanım ve yazılım teknolojisi bir araya gelecek ve bu üçlemeyi kontrol edebilecek güçlü bir “robot anayasası” olmayacak… Böyle bir durum insanlık için yeni bir başlangıç mı olur, yeni bir son mu? Sonucu size bırakıyorum…

Yatırımcıların baskısıyla beş günlük aranın ardından Sam Altman’ın Silicon Valley efsanelerine uygun olarak Open AI’ya dönmesi konusunda ortak bir mutabakata varılmış gözüküyor. Ama cin şişeden çıktı bir kere. Yapay zekanın regülasyonu devletler dahil tüm kanaat önderlerinin gündemine, çıkmamak üzere, girdi. Risk olarak küresel ısınma ve iklim değişikliğinden farkı kalmadı artık.

Bu hikayede aynı zamanda “star” CEO’lar için de çıkarılacak önemli dersler var. Bir hafta önce devlet başkanları ile oturup, insanlığının geleceğini tartışırken, bir hafta sonra YK ile ters düşebiliyorsun. 86 milyar dolar değer yaratmak ve ChatGPT gibi devrim niteliğinde dünyanın en popüler uygulamasını yaratmış olmak yeterli olmayabiliyor. Ticari başarı görevde kalmak için artık yeterli değil.

Dünya çapında “ünlü” olmak ve Satya Nadella, Eric Schmidt gibi güçlü destekçiler de yeterli kredibilite vermeyebiliyor. Ego’na hakim olmak durumundasın. Sağlıklı bir ego liderlik için olmazsa olmazlardan. Ama ego’na hakim olamazsan rasyonaliteni kaybeder, sağlıklı karar alamazsın.

Paydaşlarının hiçbirini ihmal etmemelisin, çünkü en zayıf halkan kadar güçlüsün. Özellikle yola çıktığın ekip arkadaşlarını hiç ihmal etmemelisin. Ünlü olmadan önce onlar vardı. Zamanı geldiğinde de her şeye rağmen seni en çok destekleyecekler onlar olacaktır. Yeter ki bağlarını koparma.

İhanetlere hazır ol, ne zaman ve nereden gelebileceğini bilemezsin ama her CEO bir gün ihaneti tadacaktır. Hecate’nin Macbeth’teki ünlü sözünü unutma “Güven, ölümlülerin en büyük düşmanıdır.” CEO’lar için doğru olan, yapay zeka ile karşılaşan insanlık ve insanlarla karşılaşacak robotlar için de geçerli olacaktır… Mutlak güvende olduğunu düşündüğün an sonun gelmiş olabilir.