2000 – 2020 yılları arasında yaşanan “Goldilocks” dönemi küreselleşmenin zirve yaptığı ve likidite bolluğunun yaşandığı altın bir çağ oldu. Ancak rüzgar yön değiştiriyor. Globalizasyon ticaret savaşları, ucuz iş gücü dönemi ise pandemi ile birlikte sona erdi.

Ucuz enerji döneminin ise şu an dünyada yaşanan iki savaş nedeniyle sonuna yaklaşıyoruz. 2021 yılında başlayan Rusya – Ukrayna savaşı dünyada ucuz enerji ve gıda dönemine ilk darbeyi vurdu. Petrol, doğalgaz ve gübre arzının önemli bir bölümünün sağlandığı bölgedeki savaş, küresel bazda enerji ve gıda fiyatlarının yükselmesine neden oldu.

Buna ek olarak Nijer’de yaşanan darbe, NijerNijerya-Cezayir sıvı doğalgaz boru hattı projesini de durma noktasına getirdi. Son olarak Ekim ayında başlayan İsrail – Filistin savaşı, Orta Doğu kaynaklı yeni bir petrol ve doğalgaz açığına neden olabilir. Savaşın başlaması ile ABD, en sofistike komuta gemisi SS Eisenhower’ı Umman Körfezi’ne, uçak gemilerini Israil karasularına indirdi.

Geçtiğimiz hafta sonu Kızıldeniz’de ABD ve Birleşik Krallık donanma gemilerine yapılan drone saldırısı jeopolitik arenada risklerin yükseldiğine işaret ediyor. ABD’nin, saldırının arkasında İran’ın olduğuna dair açıklamaları dikkat çekici. Genel kanı, İran’ın açık bir hedef olduğu yönünde ancak İran, Rusya ve Çin gibi iki önemli ordu gücü ile müttefik halinde. İran’a olası bir saldırı Rusya ve Çin’i de gerilime dahil edecektir. Benzer durum Suriye ve Rusya için de geçerli. İsrail - Filistin savaşının Suriye’ye sıçraması, stratejik ortağı Rusya’nın savaşa dahil olmasına neden olur. Dolayısı ile bu durum İran ve Çin’i de etkileyecektir.

Hürmüz Boğazı’ndan dünya petrol arzının yüzde 20’si geçiyor. Boğaz’ın kapatılması enerji fiyatlarında çok kuvvetli bir yükselişe neden olur.

Diğer taraftan AUKUS paktı kapsamında ABD, İngiltere, Avustralya, Kanada ve Yeni Zelanda donanmalarını Çin Denizi’ne indirmeyi planlıyor. Bengal Körfezi, Çin’in dünyaya açıldığı en önemli stratejik noktalardan biri.

Peki savaş genele yayılır mı? diye bir soru soracak olursanız, yer ve zaman konusunda bir kehanette bulunamam ancak şunu kesinlikle söyleyebilirim. Savaş asla bir çakıl taşı ile çıkmaz. Askeri ve ekonomik hazırlıklarını yapan ülkeler bir çakıl taşını bahane ederek savaşı başlatırlar. Dünyada halen devam eden iki savaş, enerji ve gıdada dışa bağımlı ülkeler için ekonomik problemlerin derinleşme riskini artırıyor.

Enflasyon ABD, Avrupa ve Birleşik Krallık’ta yüzde 2 hedefinin oldukça üzerinde ve büyüme yavaşlıyor. Durgunluğun derinleşmesi, merkez bankalarını resesyonla mücadeleyi, enflasyonla mücadelenin önüne almak zorunda bırakabilir. Ancak globalizasyon, ucuz iş gücü ve ucuz enerji döneminin geride kalması, merkez bankalarının elini geçmişe oranla zayıflatacaktır.

EDİTÖRÜN NOTU: Jeopolitik riskler ve zayıflayan ekonomilere rağmen, piyasalar yükselme eğilimine devam etse de üzerinde yürüdükleri buz giderek inceliyor.