Döngüsel ekonomi nedir?

Döngüsel ekonomi, mevcut malzeme ve ürünlerin mümkün olduğunca uzun süre paylaşılmasını, kiralanmasını, yeniden kullanılmasını, onarılmasını, yenilenmesini ve geri dönüştürülmesini içeren bir üretim ve tüketim modeli olup, ürünlerin yaşam döngüsünü de uzatmayı hedefler.

Döngüsel ekonomi, malzemelerin asla atık haline gelmediği ve doğanın yenilendiği bir sistemdir. Döngüsel bir ekonomide ürünler ve malzemeler bakım, yeniden kullanım, yenileme, yeniden üretim, geri dönüşüm gibi süreçlerle dolaşımda tutulur. Geri dönüşüm ise, atıkların azaltılması ve yeni sürdürülebilir işlerin yaratılmasıyla ilgili tüm çalışmaları ifade eder.

Bir ürün ömrünün sonuna geldiğinde, geri dönüşüm sayesinde malzemeleri mümkün olan her yerde ekonomiye kazandırılmış olur. Bunlar tekrar tekrar verimli bir şekilde kullanılabilir ve böylece daha fazla değer yaratılabilir.

Hızlı tüketimden kaçış

Hızlı tüketime dayanan geleneksel model, doğrusal ekonomik modelden de uzaklaşarak, büyük miktarlarda ucuz, kolay erişilebilen malzeme ve enerjiye dayanır.

Ülkeler, tüketicileri tekrar satın almaya teşvik etmek yerine, sürdürülebilir bir modele giden döngüsel ekonomi adımlarını hızlandırıyor, atık yönetimine ilişkin mevzuatını güncelliyor.

Bir rapora göre, dünya çapında her yıl yaklaşık 2,01 milyar ton atık çıkıyor. Bu miktarın 2050 yılına kadar 3,40 milyar tona çıkması öngörülüyor. Döngüsel ekonominin 2023 ile 2030 arasında 4,1 trilyon euro değerinde bir pazarı temsil edebileceği söyleniyor.

Avrupa Çevre Ajansı’na göre, AB’deki sera gazı emisyonlarının yüzde 9,10’undan endüstriyel süreçler ve ürün kullanımı sorumluyken, atık yönetimi yüzde 3,32’den sorumlu.

ABD’de döngüsel ekonomi sentetik plastiklere alternatif malzemelerin kullanılması, geri dönüştürülebilir malzemeleri ayırmak için yapay zekâ destekli robotlar, ekipmanın geri dönüştürülmeden önce ömrünü uzatmak için yeniden kullanım ve yeniden üretim, atık suyun arıtılması ve yeniden kullanılması, yurt içi tedarik zinciri güvenliğini artırmak için bataryalar ve elektroniklerdeki kritik malzemelerin geri dönüştürülmesini öncelikli stratejileri arasına alıyor.

Döngüsel ekonomi adımlarında;

- Elektrikli araç bataryaları ve diğer önemli sürdürülebilir enerji teknolojileri de dahil olmak üzere kritik malzeme ve ürünlerin yeniden sirkülasyonu yoluyla tedarik zincirleri üzerindeki baskı ve kısıtlamaların azaltılması;

- Altyapının temel taşlarını oluşturan çelik ve beton gibi temel malzemeleri üretmenin ve geri dönüştürmenin yeni, temiz yollarının geliştirilmesi, - Ürün ve malzemelerin kullanım ömrünü uzatarak para tasarrufunun, israf edilen ürün ve malzemelerden kaynaklanan sera gazı emisyonlarının azaltılması;

- Batarya imalatı, kritik minerallerin geri dönüşümü olarak öne çıkıyor.

Neden döngüsel ekonomiye geçmemiz gerekiyor?

Ürünlerin yeniden kullanılması ve geri dönüştürülmesi, doğal kaynakların kullanımını yavaşlatacak ve biyolojik çeşitlilik kaybını sınırlamaya yardımcı olacak. Döngüsel ekonominin bir diğer faydası da toplam yıllık sera gazı emisyonlarını azaltmasıdır.

Geri dönüşümün şüphesiz gerekli bir bileşen olmasına rağmen, ürün ve malzemelerin en başından itibaren yeniden kullanılacak, onarılacak ve yeniden üretilecek şekilde tasarlanmasını sağlamak önemli. Aynı zamanda iklim kriziyle mücadele ederek ve dünyamızı döngüsel, temiz enerji ekonomisi inşa etmek için teşvik etmemiz gerekiyor.