Businessweek
Bloomberg Businessweek Türkiye dijital dergisine aboneliğiniz boyunca tam erişim sağlayabilirsiniz. Abone Ol

Küresel Ekonomi

Hizmet İhracatında Niteliğin Önemi, Türkiye ve BRICS İçin Jeopolitik Sonuçları
Hizmetler sektöründe küreselleşme ile yaşanan dönüşüm bu sektörün ülkelerin kalkınmasındaki önemini artırdı.
  • 10 Mayıs 2024 10:54
  • Dr. Şahin Yaman
Hizmet İhracatında Niteliğin Önemi, Türkiye ve BRICS İçin Jeopolitik Sonuçları

Küreselleşme sürecinin hızlanmasıyla birlikte hizmetler sektörünün küresel ticaret kompozisyonu içindeki payı artarken sektörün nitel yapısında da önemli değişiklikler meydana geliyor. Hizmetler sektörü eskiden bir ülkenin endüstriyel üretimi açısından ikincil bir güç parametresi iken, artık verimlilik, rekabet gücü ve yükselen yaşam standartlarının temel belirleyicileri haline geldi. Ayrıca, gelişmekte olan ülkelerin hizmet ihracatları artık sadece turizm gibi katma değeri düşük geleneksel kişisel hizmetlerden değil, internet, bilişim teknolojileri ve platform ekonomilerindeki devrim addedilebilecek değişikliklerin sağladığı altyapılar üzerinden ihraç edilen modern hizmet kalemleriyle giderek daha fazla bağlantılı hale geliyor.


Hizmetler sektörünün dinamiklerinde meydana gelen gelişmelere bağlı olarak son yıllarda dış ticaret literatüründe, ekonomik kalkınma ve büyüme sürecinin temel bileşenlerinden bir tanesinin, bir ülkenin üretim ve özellikle ihracatındaki “sofistikasyon seviyesinin” artması olduğu savunuluyor. Bu yaklaşımlarda genel olarak ‘bir ülkenin ne ürettiği ve ne ihraç ettiğinin önemli olduğu, mamullerin verimlilik ve katma değer seviyelerinin büyüme için önem arz ettiği, iktisadi performans üzerindeki sonuçları açısından tüm malların aynı olmadığı iddia’ ediliyor. Kısaca “bazı ürünlerde uzmanlaşmak, diğerlerinde uzmanlaşmaktan daha yüksek büyüme sağlayacaktır” (Hausmann ve diğerleri, 2007 kısaca bundan böyle HHR; ayrıca bkz. Lall ve diğerleri, 2005). Buradan çıkarılabilecek en önemli sonuçlardan bir tanesi, rekabetçi fiyatlarla arz edilen, verimli ve yenilikçi hizmetlere erişebilme ve bunları ihraç etme kabiliyetinin, kalkınma ve büyüme stratejileri için kritik hale gelmesidir.


Hizmetlerin küreselleşmesi üretime girdi mahiyeti de taşıyan, ulaşım, lojistik ve bilgi teknolojisinden finans ve eğitim gibi hizmet sektörlerinin büyümeyi artırma, ekonomik entegrasyonu derinleştirme, mal ve hizmetler sektöründe çeşitlendirmeyi kolaylaştırma, sadece ticarette değil, ülkelerin ekonomik büyüme ve gelişme süreçleri açısından da yeni ve büyük bir potansiyele sahip olduğu görülüyor. Özetle küreselleşme sürecinin hızlanmasıyla birlikte hizmetler sektörünün küresel ticaret kompozisyonu içindeki payı artarken alt hizmet sektörleri arasında göreceli payda, sektörün nitel yapısında da önemli değişiklikler meydana geliyor. Bu kapsamda özellikle üç çarpıcı gelişmenin altını çizmek gerekiyor:


İlk olarak hizmetler sektörü gittikçe artan oranda ticarete konu olmaya başlamış, hem gelişme yolundaki (GYÜ) hem de gelişmiş ülkelerin (GÜ) hizmet ticaretinin zaman içinde artış trendine girdiği; İkincisi, hizmet ticareti GYÜ’lerde GÜ’lere daha güçlü şekilde arttığı, üçüncü olarak bu gelişmelere paralel sektörün ticaret kompozisyonunda dönüşüm gerçekleştiği, toplam hizmet ticaretindeki büyümenin modern hizmetler ticaretindeki büyümeden kaynaklandığı görülüyor. (Ghani 2010). Kısaca, hizmetlerin küreselleşmesi (ulaşım, lojistik ve bilgi teknolojisinden finans ve eğitime) büyümeyi artırma, entegrasyonu derinleştirme ve mal ve hizmetler sektöründe çeşitlendirmeyi kolaylaştırma, sadece ticarette değil, ülkelerin ekonomik büyüme ve gelişme süreçleri açısından da büyük bir potansiyel vadediyor.


Türkiye ve BRICS


Ülkemizin yüzde 85 gibi anormal denebilecek bir oranda geleneksel, katma değeri düşük hizmet ihracat kalemlerine bağımlı hale geldiği, finansman, telekom ve bilgisayar hizmetleri, modern iş hizmetleri gibi katma değeri yüksek hizmet alanlarında uluslararası hizmet piyasalarında hemen hemen hiç varlık gösteremediği görülüyor. Türkiye’nin ülkenin sahip olduğu üretim faktörleri ve beşeri sermaye stokunu, hizmetler sektörünün gerekleri doğrultusunda yeniden ele alması, Gümrük Birliği dışında olmanın avantajlarına da sahip olan hizmetler sektörüne yönelik ciddi bir iç mevzuat ve dış ticaret stratejisi geliştirmesi gerekiyor. BRICS ekonomileri yüksek katma değerli hizmetler sektörü ihracatına kısa vadede gelişmiş ekonomileri yakalayamayacak gibi görünseler dahi orta vadede dünya hizmet ekonomisinde önemli bir güç merkezi haline gelebilirler.



Dergi Erişimi
Dergi içeriklerini okumak için Bloomberg Businessweek Türkiye dijital dergisine abone olmanız gerekmektedir.Abone değilseniz abonelik satın alarak tüm dergi içeriklerine sınırsız erişim sağlayabilirsiniz
Abone Ol
Bloomberg Businessweek Türkiye'nin 29. Sayısı Yayında!
Bloomberg Businessweek Türkiye'nin 29. Sayısı Yayında!
İşte yeni sayıdan öne çıkanlar...
Tim Cook’un Veliahdı Kim Olacak?
Tim Cook’un Veliahdı Kim Olacak?
Dünyanın en değerli şirketinin CEO’su Tim Cook 63 yaşında. Yönetim katlarında ve perde arkasında ne zaman emekli olacağı ve sonrasında şirketi kimin yöneteceği konuşulmaya başlandı. Apple’ın donanım mühendisliği başkanı John Ternus, başarılı CEO’nun potansiyel halefi olarak ortaya çıksa da bu görüşe karşı çıkanlar da var.
Ne Gerekiyorsa Yapacağız…
Ne Gerekiyorsa Yapacağız…
Bloomberg HT Genel Yayın Yönetmeni Açıl Sezen yazdı;
Bir Haftada 36 Milyar Dolar Kaybetmek
Bir Haftada 36 Milyar Dolar Kaybetmek
Credit Suisse’in batmasında pay sahibi olan Bill Hwang bir haftada 36 milyar dolar kaybetti. Şimdi hapisten kaçmak için mücadele veriyor.
İnfografik | Güneşin Keşfedilmemiş Potansiyeli
İnfografik | Güneşin Keşfedilmemiş Potansiyeli
Dünya henüz COP 28'de yenilenebilir enerjiye yönelik verdiği hedeflerin gerisinde… Güneş enerjisi ise enerji ihtiyacını karşılamada önemli bir alternatif. Ancak gelişen teknolojilere rağmen bugün hala dünya, yaşanan mali zorluklarında etkisiyle güneş enerjisinin potansiyelinden tam olarak faydalanamıyor. Hollanda ve Almanya gibi düşük güneş ışınımına sahip ülkelerde yüksek güneş enerjisi kullanımı görülürken; Pakistan ve Mısır gibi pek çok güneşli ülke ise gelecek vaat eden bir potansiyele sahip.
Yerli Turistler “Yersiz” Kaldı
Yerli Turistler “Yersiz” Kaldı
Oteller, hızla yükselen enflasyonun gerisinde kalan fiyatlar nedeniyle erken rezervasyon sisteminden uzaklaşıyor. Az sayıdaki otele erken rezervasyon yaptırabilen yerli turist de ‘kapasite doldu, yerimiz yok’ yanıtı alabiliyor...
Modern Dünyanın Yalnız Savaşçıları
Modern Dünyanın Yalnız Savaşçıları
Erkek egemen iş dünyasında çalışan anneler halen var oluş mücadelesi verirken bekâr anneler aynı mücadeleyi daha zorlu koşullarda veriyor. Artan boşanma oranları ile birlikte bu mikro ailelerin önümüzdeki dönemde 3 milyona çıkması bekleniyor.
Mahşerin İki Atlısı; Bankalar ve Holdingler
Mahşerin İki Atlısı; Bankalar ve Holdingler
2024 yılına girerken bankacılık sektörünün mali performansına ilişkin beklentiler pek olumlu değildi. Ancak yatırımcılar bu beklentilere pek de kulak asmadı ve banka hisseleri yılın ilk dört ayında tarihi zirvelerini gördüler. Bankaların kardeş sektörü diyebileceğimiz holdingler de borsadaki ralliden payını aldı.
Dövizle Borçlanma Dönemi Geldi mi?
Dövizle Borçlanma Dönemi Geldi mi?
Önce 2018 kur krizi, sonrasında ise TL’nin sürekli değer kaybı nedeniyle döviz kaldıracını azaltan sanayiciler, bugün artan TL kredi maliyetlerine katlanmak yerine yeniden döviz kredisine dönüyor. Bu artışı muhtemelen bir süre daha göreceğiz. Uygun maliyetle döviz borcu bulabilen, bulamayana göre çok daha avantajlı olacak.
Sam Altman Geçen Hafta Stanford’da Ne Dedi?
Sam Altman Geçen Hafta Stanford’da Ne Dedi?
Yapay zekanın geliştirilmesi büyük fırsatlar sunuyor ancak bu teknolojinin günlük yaşamımıza ve sosyal çevremize etkileri hâlâ belirsizliklerle dolu.
Hindistan Büyüyor Ama Yeni İstihdam Yaratamıyor
Hindistan Büyüyor Ama Yeni İstihdam Yaratamıyor
Son yıllarda yakaladığı ekonomik büyüme ile gelişmekte olan ülkelerin yıldızı konumuna gelen Hindistan, yeni istihdam sağlamada ise aynı başarıyı gösteremiyor. Her 10 gençten 8’inin işsiz olduğu Hindistan’da çalışanların yarısından fazlası da kayıt dışı durumda.
Türkiye’nin Kredi Notu Arttı; Etkisi Ne Olur?
Türkiye’nin Kredi Notu Arttı; Etkisi Ne Olur?
Türkiye’nin kredi notundaki son artışlar uygulanan politikalara güveni artırarak yabancı yatırımcıların ilgisini yeniden Türkiye’ye çekebilecek bir gelişme. Bütçe açığının düşürülmesi, rezervlerin güçlenmesi ve enflasyonun düşürülmesine yönelik kararlılığın sürmesi yeni not artışlarını getirebilir.
Kripto Piyasası Kağıttan Kaplan mı?
Kripto Piyasası Kağıttan Kaplan mı?
Sektörü destekleyenler son çöküşten ders aldıklarını söylüyorlar, ancak düzenleyicilerin yeni bir ana akım yatırımcı dalgasını aynı eski hikayeden korumak için daha hızlı hareket etmesi gerekiyor.
İnsanlığın Ay’a Dönüşü
İnsanlığın Ay’a Dönüşü
NASA tarafından astronotların Ay’ın etrafında dolaşmasına yardımcı olması için geliştirilen araçlar, Ay’ı daha fazla keşfetmeye olanak tanırken, yeni bir çağa ve yeni bir dünyada e-mobilite’ye yol gösterecek.
Intel Yeniden Ayağa Kalkabilecek mi?
Intel Yeniden Ayağa Kalkabilecek mi?
Zor günler geçiren çip üreticisi, yeni 46 fabrikalara yaptığı büyük harcamalar ve Biden yönetiminden aldığı yardımlarla geri dönmeye çalışıyor.
Mevduatta “Paran Kadar Faiz” Dönemi
Mevduatta “Paran Kadar Faiz” Dönemi
TL mevduat faizlerinde küçük ve büyük tutarlardaki makasın açılması TCMB’nin de radarına girdi. TCMB ekonomistlerine göre büyük mudilerin pazarlık gücü, sıkı para politikası ve bankalara verilen TL’ye geçiş hedefi makasın açılmasının arkasındaki en önemli sebepler.
Türkiye Dünya Piyasalarıyla Barışıyor
Türkiye Dünya Piyasalarıyla Barışıyor
Türkiye 2018 kur şoku ve Rahip Brunson krizi dönemi sonrasında başlayan, 2019 Mart seçimleri öncesinde ise tamamen küstüğü yabancı yatırımcı ile yeniden barışıyor. Dünya piyasalarından uzaklaşan, kendi kaynaklarıyla büyümeyi finanse etmeye çalışan bir dönemin ardından, yabancı yatırımcı ile kurulan ilişki, şimdilerde meyvelerini vermeye başlıyor.