Merkezi Ankara’da bulunan Plan-S şirketi göndermeyi planladığı uyduları ticari olarak sektörlere açmayı hedeflerken aynı zamanda son yıllarda hızla gelişen nesnelerin interneti (Internet of Things kısaca “IoT”) konusunda sektörlere çözüm ortağı olmak istiyor. Röportajımıza başlamadan önce Nesnelerin İnterneti kavramı hakkında ufak bir bilgilendirme yapmak gerekirse: IoT cihazların birbiriyle veya daha büyük sistemlerle iletişim halinde olduğu ağdır. Bu, evinizdeki buzdolabının içinde eksikleri size bildiren ya da sipariş veren bir sistem de, çölün ortasındaki petrol kuyusunun şirketine bugün ne kadar petrol çıkardığı konusunda bilgilendirme yapması da olabilir. Kısacası nesnelerin interneti (IoT) aklınıza gelebilecek tüm alanlarda süreç verimliliğini artırabilir hatta operasyonları doğrudan devralma potansiyeline sahip bir teknoloji olarak tanımlanabilir.

İşte Plan-S şirketi de bu konudaki potansiyeli değerlendirmek için çalışmalar yapıyor.

“Uzayı bir çözüm olarak birçok sektöre sunacağız”

Dr. Yıldız Plan-S’in çalışmalarını, “Plan-S olarak daha önce tasarım, test ve entegrasyon süreçlerini bünyemizde tamamladığımız 5 test uydumuzdan edindiğimiz bilgi ve deneyimi, kullanıcılar için ticari hizmete açacağımız 4 adet Connecta IoT Network uydumuza aktardık. Bu uydular aslında ilerleyen senelerde sayısı 100’ün üzerine çıkacak bir uydu takımının ilk parçaları olacaklar. Bu uydular karasal internetin olmadığı, kısıtlı ya da yetersiz kaldığı alanlarda nesnelerin interneti yani IoT cihazlarının uydu üzerinden haberleşmesini sağlayarak veri aktarımına imkân sağlayacak” diye özetliyor.

Bu uyduların uzayın bir çözüm olarak birçok sektöre sunulmasına imkân tanıyacağını belirten Yıldız sektörle ilgili hedeflerini, “Örneklemek gerekirse enerji ve su sayaçlarının uzaktan okumasını, lojistik ya da deniz taşımacılığı için veri aktarımını, inşaat sektöründeki makinaların takibinin ve güvenliğinin izlenebileceği, tarım alanlarının sıcaklık, nem gibi değerlerinin ölçüleceği bir üst yapı oluşturuyoruz. Yani uydular aracılığı ile vereceğimiz haberleşme hizmeti direkt olarak IoT cihazlarının kullanıldığı pazarları hedefliyor. Şu an dünyada 21,6 milyar IoT cihazının bulunduğu tahmin ediliyor ve bu sayının 2030’da 35 milyara çıkması bekleniyor” diye açıklıyor.

Bu sektörün öneminin farkına varan tek isim Dr. Umut Yıldız değil. Dünyada da IoT alanında büyük gelişmeler bekleniyor. Dolayısıyla ülke olarak bu teknolojiye yerli kaynaklarla çözüm sunabilmek hem üretim hem de rekabet açısından kritik öneme sahip.

“Ekip en iyiler arasından seçilerek oluşturuluyor”

Yıldız, bu uyduları ve arkasındaki teknolojileri üreten ekibi, “Plan-S, 2021 yılında kurulmuş ve çok hızlı büyümüş bir Türk firması. Kurulduğu günden bu zaman kadar da ekibini alanında en uzman kişilerle oluşturmuş bir firmadan bahsediyoruz. Şu anda ekip yaklaşık olarak 120 kişiden oluşuyor. Ekibin ortalama iş tecrübesi 15 yıl civarında ve bunlar uzay, savunma, telekomünikasyon, enerji gibi sektörlerde elde edilen tecrübeler. Ve elbette ki bu ekip çok deneyimli çalışanlardan yeni mezunlara kadar geniş bir yelpazeden oluşuyor” şeklinde tanımlıyor ve şirketin yeni mezunlar için “çalışmayı hedefledikleri” bir yer olduğunu ve yaz için binlerce staj başvurusu aldıklarını ifade ediyor.

Tecrübeli bilim insanı, şirketin profesyonellere de sunacağı birçok şey olduğunu ifade ederek, “Tecrübe edinmiş, belli bir donanıma gelmiş kişiler için ise kalıpların dışına çıkmak, denenmemişi denemek ve gerçekten Türkiye ve dünyada ses getirecek işleri bir fiil gerçekleştirmek için mükemmel bir alan sunuyor. Bu iki durumu da değerlendirdiğimizde ekip en iyiler arasından seçilerek oluşturuluyor diyebilirim” ifadelerini kullanıyor.

Spacex ile işbirliği

IoT teknolojisini mümkün kılacak uydular Elon Musk’ın kurduğu SpaceX aracılığıyla uzaya fırlatılacak. Plan-S ve SpaceX işbirliği esasında yeni değil, şirket kurulduğundan beri bir süredir devam ediyor. Dr. Yıldız, bu işbirliğini “Aslında ilk uydudan beri SpaceX ile çalışıyoruz. Hatta daha ilk uydu için çalışmalar yeni başlamış ve Plan-S ekibi daha yeni yeni oluşurken firmanın CEO’su Tugay Güzel bir dizi uydu gönderimi yapmak üzere SpaceX ile anlaşma sağladı. Bahsettiğim ilk 5 test uydusunun gönderimi ile Temmuz’da gerçekleşecek ve Connecta IoT Network’unun ilk 4 uydusunun gönderiminden SpaceX sorumlu olacak. Bu yıl içerisinde iki ayrı görevle göndereceğimiz sonraki 8 uyduyu da SpaceX gönderecek” diyerek anlatıyor.

Görünen o ki Plan-S ve SpaceX işbirliği uzun yıllar karşımıza çıkacak. Dr. Yıldız işbirliği tercihlerini şöyle açıklıyor; “Dürüst olmak gerekirse SpaceX uydu sektöründe bir “oyun değiştirici”. Çünkü bu zamana kadar ağırlıklı olarak devlet kurumlarının sorumluluğunda olan “uzaya çıkma” amacını özel sektörde en başarılı şekilde gerçekleştiren bir firma. Bizim yaptığımız gibi uyduları da görev yükü olarak alıp uzaydaki yörüngelerine ulaştırmakta oldukça başarılılar. Bu zamana kadar Falcon 9 roketinin çeşitli “Transporter” görevleriyle gönderimlerimizi yaptık. Alternatiflerine kıyasla hem görevlerin sıklığı ve vaat edilen zamanlarda gerçekleşmesi hem de daha ekonomik olması sebebiyle SpaceX ile çalışamaya devam etmeyi planlıyoruz.”

Konu uydu teknolojileri olunca en kritik anlardan biri de doğal olarak fırlatma süreci oluyor. Bilim insanı, fırlatma süreci ve takvim için “Bizim için çok heyecanlı bir sürece başlıyoruz. Connecta IoT Network uydularımızı yani hizmet vereceğimiz uyduları yörüngeye gönderiyoruz. SpaceX’in gönderim takviminde bir değişiklik olmazsa fırlatma entegrasyonu için ABD’deki, Vandenberg Uzay Üssü’ne doğru yola çıkacak olan bu 4 uydu, Temmuz ayında Falcon 9 Transporter 11 görevi ile uzaydaki yörüngelerine gönderilecekler. Fırlatma sonrasında ise hızlı bir devreye alma ve test süreci olacak” ifadelerini kullandı.

Tabii Plan-S, sadece IoT çözümlerine odaklı teknolojilerle sınırlı değil. Gelecek projelerde yine ticari amaçlarla gözlem odaklı çözümler sunmayı planlıyor. Dr. Yıldız gelecek projelere yönelik “Aslında hizmet alanlarımızdan bir diğeri Dünya gözlem verilerini uydu üzerinden kullanıcılara aktarmak olacak. Bu konuda müşterilerin ihtiyaçlarını Observa takım uydumuz ile karşılayacağız. Bu uydular Connecta IoT Network uydularına kıyasla biraz daha büyük uydular olacak ve içerisindeki multispektral kameralar sayesinde tarımdan enerjiye, taşımacılıktan finansa ve hatta çevre koşullarının gözlemlenmesine kadar çok geniş yelpazede kullanıcı ihtiyaçlarına cevap verebileceğiz. Observa takım uydumuzda kullanacağımız yüksek çözünürlüklü kameraları da Plan-S çatısı altında tasarlayıp, geliştirip test edeceğiz” diyor.

“Global masada biz de varız”

Uzayın bilimsel ve askeri kullanımı uzun yıllardır devam eden bir olgu. Ülkeler bu alanlardaki “uzay yarışlarını” tamamladı. Türkiye olarak ise bu gelişmeleri sadece merakla takip ettik. Fakat uzayın ticari odaklı kullanımı daha yeni gelişen, taşların henüz oturmadığı bir alan. Ayrıca bu sefer sadece devletler değil, firmalar da yarışın içerisinde. Dolayısıyla bu alanda söz sahibi olmak için yerli girişimler çok kıymetli. Dr. Yıldız da bu konuda benzer görüşlere sahip. “Uzay yakın geçmişte globalde çok hızlı gelişen ve ilerleyen bir sektör.

Uzayın ticarileşmesi ile birlikte bu konuda yapılan çalışmalar sadece devletler ve onlara bağlı kurumlar çatısı altından çıkmış durumda. Türkiye bu akımda globalin gerisinde kalmamak için hızlıca adımlar atmayı başardı diyebiliriz. Uzay konusunda yapılan bilimsel araştırmalar ve çalışmalar hızlandı, Plan-S gibi uzay konusunda ticari çalışmalar yürütmeyi hedefleyen firmaların da sayısı artıyor” diyor Dr. Yıldız ve ekliyor “Tüm bunlar sayesinde Türkiye’de bir uzay ekosistemi oluşuyor ve globalde masada “biz de varız” diyebiliyoruz. Bu birçok açıdan gelecek adına umut verici.”