ABD’den gelen Kanada ve Meksika tarifelerinin bölgedeki otomobil üreticilerine zarar vereceği açık. Kuzey Amerika’daki otomobil ve kamyonların yüzde 40’ı Kanada ve Meksika’da üretiliyor. Tüm otomobil üreticileri, ABD’nin Kanada, Meksika ve Çin’den ithal edilen mallara uyguladığı yeni tarifelerden kaynaklanan sıkıntıyı aşabilmek için planlamalar yapıyor.

Otomobil üreticileri, bitmiş otomobil, motor, şanzıman ve diğer bileşenleri ABD’nin Kanada ve Meksika sınırlarına gönderirken, Çin’deki parça üreticilerinden de ithalat gerçekleştiriyor. Tarifelerin, Amerikalı tüketicilerin yeni otomobiller için ödediği fiyatları artırması beklenirken, Kanada ve Meksika’dan ABD’ye gönderilen kamyonlara ve diğer büyük araçlara 10 bin dolar veya daha fazla eklenebileceği tahmin ediliyor.

Bütün bu gelişmelerin ardından, değişen otomotiv ekosisteminde farklı bir gündem de tekrar güçleniyor.

Yarı İletken Kullanım Alanı Genişliyor

Dijitalleşme ile çip (yarı iletken) talebi önemli ölçüde artarken, günlük hayatımızda kullandığımız cihazların çoğunda yer alan çip ve yarı iletkenlerin üretimi, son dönemlerde global güç dengelerinde en çok tartışılan konular arasında yer almaya başladı. Çiplerin kullanım alanları, akıllı telefonlar dahil olmak üzere çeşitli iletişim cihazlarında, bilgisayarlarda, otomobillerde, oyun konsollarında, güneş enerji sistemlerinde ve akıllı ev cihazlarında hızla artıyor. Bunun yanı sıra, savunma sanayisi, uzay ve havacılık sektörlerinde de yarı iletkenlerin önemi günden güne büyüyor.

Yarı iletkenler, modern bilgi ve iletişim teknolojilerinin temelini oluştururken, küreselleşmiş ancak uzmanlaşmış bir yarı iletken değer zincirinde, jeopolitik sorunlar ve talep-arz dengesizlikleri nedeniyle tedarik zinciri zorlukları yaşanmaya devam ediyor. Küresel karşılıklı bağımlılıklar, tedarik zincirini önemli kılarken, çevresel, jeopolitik, ekonomik ve teknolojik riskler, ülkelerin bu süreçlerdeki zayıflıklarını da ortaya çıkarıyor.

Ülkeler Yerel Yarı İletken Endüstrilerini Tasarlıyor

ABD başkanlık seçimleri sonrası, bilgisayar çiplerine yönelik yeni gümrük vergilerinin açıklanacağı gündeme gelmişti. ABD, yapay zeka alanındaki jeopolitik mücadelede önemli bir rol oynayan bilgisayar çipleri ve yarı iletkenlerin üretiminin kendi sınırları içinde yapılmasını amaçlıyor.

Birçok üst düzey tüketici elektroniğinde ve gelişmiş yapay zeka destekli teknolojilerde kullanılan çip üreticilerinin ABD’de fabrika açması hedeflenirken, yüksek vergiler ve gümrük düzenlemeleriyle yerlileşme süreci teşvik ediliyor.

Yeni Dönemde Teşviksiz Yarı İletken Üretimi Artırılmak İsteniyor

ABD, çip tasarımında küresel lider olsa da üretimin büyük bir kısmı denizaşırı ülkelerde, özellikle de yapay zeka modellerini eğitmek ve çalıştırmak için gerekli olan üst düzey bilgisayar çiplerinin üretildiği Tayvan’da gerçekleşiyor. ABD, geçmişte Asya’daki fason üretime bağımlı olmanın olumsuz sonuçlarına karşı önlem almak amacıyla, hem ABD’li hem de Asyalı yüksek teknoloji şirketlerini ülke içinde üretim tesisleri açmaya yönlendirmişti.

Geçtiğimiz yıl ABD’de çip üretimine yönelik 280 milyar dolarlık teşvik tasarısı onaylandı ve yarı iletken üretimi için yaklaşık 52 milyar dolarlık destek sağlandı. Ayrıca, fabrika kurulumlarını teşvik etmek amacıyla dört yıl boyunca yüzde 25’lik vergi indirimi sunuldu. CHIPS Yasası’nın kabulüyle birlikte, 16 eyalette 40’tan fazla projeyi kapsayan 200 milyar dolardan fazla yatırım açıklandı.

Ülkeler, küresel değer zinciriyle iç içe geçmiş ancak hem yerel ekonomik faydayı hem de gelecekteki potansiyel çip kıtlıklarına karşı dayanıklılığı garanti altına almak için, yeterince yerelleştirilmiş, sağlam ve verimli yarı iletken endüstrileri tasarlamaya çalışıyor.

Doğal afetler, jeopolitik çatışmalar ve ticaret anlaşmazlıkları gibi küresel olaylar, yarı iletken endüstrisini zorlayarak tedarik kıtlıklarına ve ekonomik etkilere yol açtı. Pandemi de tedarik zincirlerini ciddi şekilde tahrip etti. Talep artışları gibi ekonomik riskler üretim kapasitelerini zorlarken, dünya genelinde siber saldırılar da teknolojik riskler yaratarak operasyonel verimlilik ve veri güvenliğini tehlikeye atıyor.

Özellikle ABD ile Çin arasındaki ticaret anlaşmazlıkları, tedarik zincirlerini ve piyasa istikrarını olumsuz etkilemeye devam ediyor.

Korumacılık Yarı İletken Sektörünü Çevreliyor

Bu zorlukların üstesinden gelmek için ülkeler, yarı iletken tedarik zincirlerini güçlendirmek amacıyla çeşitli karşı önlemler uyguluyor. Yerelleştirme çabaları, endüstrinin dayanıklılığını artırmayı ve yabancı tedarikçilere olan bağımlılığı azaltmayı amaçlıyor.

ABD Yarı İletken Üretmek İçin Yardımcı Teşvikler Yaratma Yasası (CHIPS) ve Avrupa Çip Yasası gibi girişimler, yerel yarı iletken üretimini ve inovasyonunu teşvik ediyor. Dünya genelinde ülkeler, tedarik zincirlerini güvence altına almak ve ekonomik büyümeyi sağlamak için yarı iletken geliştirmeye büyük yatırım yapıyor.

Yarı iletken endüstrisini büyüterek mühendislik yeteneklerinin geliştirilmesi, son uygulama endüstrilerinin teşvik edilmesi ve jeopolitik karmaşıklıkların üstesinden gelinmesi için adımlar atılıyor. Ülkeler, önlemleri alarak yetenekleri çekmeye ve yarı iletken teknolojisine dayanan endüstrileri desteklemek için hızlı kararlar veriyor. Aynı zamanda kıtalarda yer alan yakın ülkeler arasındaki iş birliği ve öncü yarı iletken teknolojilerine stratejik yatırımlar yapılıyor.

2023'te Başlayan Adımlar Hızlanıyor

Avrupa’nın teknolojik egemenliğini ve yarı iletken ekosistemini güçlendirmeyi hedefleyen ve Eylül 2023’te resmen kabul edilen Avrupa Çip Yasası, dış pazarlara bağımlılığı azaltmayı, sektörde üretim, araştırma ve yetenek gelişimini artırarak beş stratejik hedefe odaklanıyor.

Bunlar; yarı iletken araştırma liderliğini artırmak, üretim ve paketleme kapasitesini geliştirmek, 2030’a kadar üretimi artırmak, endüstri beceri eksikliklerini gidermek ve dayanıklı bir yarı iletken tedarik zinciri sağlamak. Girişimin, yapay zeka, güvenli iletişim, savunma ve sağlık hizmetleri gibi alanlarda önemli ilerlemeler sağlaması bekleniyor.

AB Komisyonu, Avrupa’nın küresel çip üretimindeki payını 2030 yılına kadar yüzde 10’dan yüzde 20’ye yükseltmek amacıyla, 43 milyar euro’luk kamu fonlarıyla destekleyeceği bir paketi açıkladı. Güney Kore, çip endüstrisine 450 milyar dolar destek sağlamayı hedeflerken, Japon hükümeti de iki özel şirketin yeni fabrika yatırımı yapmasına destek planını duyurdu.

Ülkeler, artan teknoloji ihtiyacıyla savunma ve havacılık endüstrisi için yüksek teknoloji bileşenlerinin üretimini de kendi ülkelerine geri çekmek için çabalamaya ve para harcamaya artan bir şekilde devam edecek.