2011 BM Genel Kurulu’nun kadınların siyasi katılımına ilişkin kararında belirtildiği gibi, “Dünyanın her yerindeki kadınlar, çoğunlukla ayrımcı yasalar, uygulamalar, tutumlar ve toplumsal cinsiyet kalıpları, düşük eğitim seviyeleri, sağlık hizmetlerine erişim eksikliği ve yoksulluğun kadınlar üzerindeki orantısız etkisi nedeniyle siyasi alandan büyük ölçüde dışlanmaya devam ediyor.”

Birleşmiş Milletler Kadın Birimi (UN Women)’nin raporuna göre dünyada 1 Haziran 2024 itibarıyla, 28 kadının devlet veya hükümet başkanı olarak görev yaptığı 27 ülke bulunuyor ve mevcut hızla, iktidar pozisyonlarında cinsiyet eşitliğine 130 yıl daha ulaşılamayacak. Verilere göre 1 Ocak 2024 itibarıyla kadınların bir politika alanına liderlik ederek bakanlıklara başkanlık eden kabine üyelerinin yüzde 23,3’ünü temsil ediyor. Kabinede yüzde 50 veya daha fazla yer alan kadınların olduğu sadece 15 ülke bulunuyor. Dünyada parlamentoda yüzde 50 veya daha fazla kadın bulunduran sadece 6 ülke “(Ruanda (%61), Küba (%56), Nikaragua (%54), Andorra (%50), Meksika (%50), Yeni Zelanda (%50) ve Birleşik Arap Emirlikleri (%50)” var.

TBMM’nin yüzde 80’i erkek vekillerden oluşuyor

Türkiye’de kadınların siyaset sahnesindeki yerine baktığımızda ise maalesef durum pek iç açıcı değil. 2023 yılında yapılan genel seçimlerde mevcut 593 vekil içerisinde kadın vekil sayısı 118 (yüzde 19,9) gibi çok düşük bir rakamla sınırlı kalırken, Meclis’in yüzde 80,10’u erkelerin hakimiyetinde. Partilerin kadın ve erkek vekil dağılımına baktığımızda en yüksek kadın vekile sahip parti yüzde 47,37 ile Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi (DEM) olurken, en düşük oran yüzde 8,51 ile Milliyetçi Hareket Partisi’nde. TBMM’nin 28. Dönem Milletvekilleri sandalye dağılımında iktidar partisi olan ve toplamda 272 vekili bulunan Adalet ve Kalkınma Partisi’nde erkek vekil sayısı 221 (yüzde 81,25) olurken, kadın vekil sayısı 51 (yüzde 18,75). Muhalefet partilerine baktığımızda Meclis’te toplam 133 vekili bulunan Cumhuriyet halk Partisi’nin erkek vekil sayısı 107 (yüzde 80,45), kadın vekil sayısı 26 (yüzde 19,55) düzeyinde. Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi’nin toplamda 57 vekil sayısı bulunurken, erkek vekil sayısı 30 (yüzde 52,63), kadın vekil sayısı 27 (yüzde 47,37). Milliyetçi Hareket Partisi’nde ise 47 vekilden 43 erkek (yüzde 91,49) 4’ü ise kadın (yüzde 8,51) vekil. İyi Parti’de toplamda 28 vekil arasında 25 erkek vekil (yüzde 89,29), 3 kadın vekil (yüzde 10,71) bulunuyor. TBMM’de 3 vekili bulunan Türkiye İşçi Partisi’nin 2 erkek 1 kadın vekili bulunuyor. Gelecek Partisi, Saadet Partisi ve HÜDAPAR’da ise kadın vekil sayısı sıfır. Yeniden Refah Partisi de 4 erkek vekille kadın vekile temsiliyet hakkı tanımayan partilerden.

11 il ve 61 ilçede kadın adaylar belediye başkanı seçildi

31 Mart yerel seçimlerinde 81 kentin sadece 11’inde kadın belediye başkanları koltuğa oturabildi. Bunların 6’sında CHP, 4’ünde DEM Parti ve 1’inde AK Partili kadın adaylar yarışı önde tamamladı. Türkiye genelinde 922 ilçenin 61’inde de kadın belediye başkanları seçildi. CHP 32 isimle en fazla kadın belediye başkanı çıkartırken, DEM Parti’den 31 belediye başkanı seçildi. Ak Parti ise il ve ilçelerde 8 kadın belediye başkanı çıkardı. Bunlardan biri büyükşehir belediye başkanı oldu. Türkiye genelindeki oy oranlarına göre seçimi üçüncü sırada bitiren Yeniden Refah Partisi hiç kadın aday çıkarmazken, MHP’den sadece bir aday seçildi.

Kadınların siyasetteki rolünü artırarak, toplumların geleceği şekillenirken söz sahibi olabilmeleri, ekonomik ve toplumsal alanda ilerlemenin kuşkusuz ki olmazsa olmazı. Siyasette kadın sayısını artırmak için seçimlerde aday olma hakkının güvence altına alınması, cinsiyet kotaları ve cinsiyet dengeli atamaların yapılması, siyasette kadına yönelik şiddetin sona erdirilmesi, kadınların medyada adil ve şeffaf bir şekilde yer almaları, cinsiyete dayalı ayrımcılık ve ekonomik eşitsizliklere son verilmesi hayati önem taşıyor.