Businessweek
Bloomberg Businessweek Türkiye dijital dergisine aboneliğiniz boyunca tam erişim sağlayabilirsiniz. Abone Ol

Ekonomi

Yeşil Merkez Bankacılıktan, Kalkınma Bankalarına Uzun - İnce – Yeşil Bir Yol
İklim kriziyle mücadelede “kurtarıcı” aradığı için, tüm gözler merkez bankalarına çevrilmiş durumda.
  • 7 Haziran 2024 10:43
  • TSKB Baş Ekonomisti ve Direktörü Dr. Burcu Ünüvar
Yeşil Merkez Bankacılıktan, Kalkınma Bankalarına Uzun - İnce – Yeşil Bir Yol

Merkez bankacılık o kadar popüler bir konu ki, sosyal medyada metrekareye düşen Fed başkanı sayısı çift hanelerde. Ama sanırım bunun nedenini açıklayabilirim. Merkez bankacılığına ve para politikasına olan ilgi, merkez bankalarının öneminden kaynaklanıyor. Geçmişte, savaşların iktisadi olarak da yıktığı ülkelerde ya da bankacılık krizlerinden sonra, merkez bankalarının kurtarıcı rolü üstlendiğini biliyoruz. İnsanların gözünde merkez bankalarının bu kadar önemli olması ve onları bu kadar yakından takip etmeleri, biraz da bu tarihsel rolden kaynaklanıyor.


Anlattığım bu tarihsel perspektiften bakınca, çok büyük yapısal kırılma anlarında akıllara “kurtarıcı” olarak merkez bankalarının gelmesi de normalleşiyor. Dünya da bugün, Avrupa Merkez Bankası Başkanı Lagarde’in “varoluşsal bir sorun” dediği iklim kriziyle mücadelede “kurtarıcı” aradığı için, tüm gözler merkez bankalarına çevrilmiş durumda.


Bir yandan da, iklim krizi, hadi ben çıtayı biraz daha yükselteyim ve “ekosistem krizi” diyeyim, merkez bankalarının görev alanlarını da etkiliyor. Sayısı ve şiddeti artan, ekosistem krizi bağlantılı aşırı hava olayları ciddi arz şokları yaratarak pek çok iktisadi zararı tetikleme riski taşıyor. Fırtına, yangın, dolu gibi olaylar fiziki altyapıya zarar verebiliyor. Ticaret yollarının zarar görmesi, dış ticaret aktivitesini zedeleyip hem firmaların ve tabi onlarla çalışan bankaların ve sigorta şirketlerinin finansal sağlığını tehdit edebiliyor hem de ürün tedarikini geciktirerek, sağlıksız fiyatlama üzerinden fiyat istikrarını bozabiliyor. Merkez bankalarının pek çoğunun görevinin fiyat istikrarını sağlamak ve finansal istikrarı gözetmek olduğu hatırlandığında, tarif edilen risklerin doğrudan merkez bankalarının oyun sahasını etkilediği de görülüyor. Nitekim giderek daha fazla sayıda merkez bankası bu durumun iletişimini de yapmaya başladı.


Bu sayede hayatımıza yeni terimler de girdi. Çok önemli bulduğum üç tanesini paylaşmak isterim:



  1. İklimflasyon: İklim krizi bağlantılı olayların…

  2. Fosilflasyon: Fosil yakıtlara bağımlılığın…

  3. Yeşilflasyon: Yeşil dönüşüm bağlantılı talebin…


… tetiklediği fiyat değişimleri


Yukarıdaki maddelerin ilk ikisi arz, üçüncüsü talep yönlü bir şoku tarif ediyor ve fiyat istikrarı üzerinde risk oluşturuyor. Dolayısıyla sağdan da saysak, soldan da saysak, ekosistem krizi (Hem kendisi hem de yarattığı dönüşüm ihtiyacı), merkez bankalarının kendilerine verilen hedeflere ulaşmalarını etkiliyor. Bu da merkez bankalarının ekosistem krizine kayıtsız kalmaması gerektiğini gösteriyor.


Tam bu noktada bazı iktisatçılar yeşil merkez bankacılığını gündeme getiriyor. Yani, iklim krizi dahil çevresel faktörleri karar mekanizmasına dahil eden bir merkez bankacılık anlayışı (Dikau & Volz, 2018). Ancak yeşil merkez bankacılık iyi tasarlanmadığı zaman, merkez bankalarının araç bağımsızlığını tehdit edebiliyor. Bu haklı endişeleri gidermek de, doğru bir tasarım gerektiriyor.


Buyurun önerimize: (Ünüvar, Yeldan, 2023):



  1. Yeşil dönüşüm / düşük karbonlu ekonomiye geçiş merkez bankalarının değil devletin görevidir.

  2. Merkez bankalarının asli görevi, yasayla belirlenmiş hedeflerine ulaşmaktır. Örneğin; finansal istikrarı gözeterek fiyat istikrarı sağlamak.

  3. Yeşil para politikası araçları, merkez bankalarının araç bağımsızlığı ile çelişmemelidir


Bu çerçevede, finansal sektöre iklim krizi bağlantılı riskler için stres testi yapılması, karbon yükü üzerinden ayrıştırılan bir kredi büyümesini desteklemek için farklılaştırılmış zorunlu karşılık uygulamasının getirilmesi, para politikası iletişimine bu konunun dahil edilmesi düşünülebilir. Şu anda Avrupa Merkez Bankası bu pratiklerde son derece öncü bir rol üstlense de, her ülkenin kendine özgü şartları olduğunu hatırlamak gerek.


Aşağıdaki tablo, yeşil para politikası araçlarını özetliyor



Tabloda dikkatinizi çeken bir şey oldu mu? Yeşil para politikası araçlarının pek çoğu, kalkınma bankalarının mevcut pratikleri ile benzerlikler taşıyor. O halde, merkez bankalarının rengine biz karışmayalım. Onlar yine ekosistem krizinin etkilerini çalışsınlar elbette ama araç bağımsızlıklarına ve hedeflerine dokunmayalım. Dönüşüm için, para politikasını da destekleyecek şekilde, kalkınma bankalarının önünü açalım. Uzun bir yolu, aydınlık bir yol yapmak için güzel bir adım, doğru bir adım!


Dergi Erişimi
Dergi içeriklerini okumak için Bloomberg Businessweek Türkiye dijital dergisine abone olmanız gerekmektedir.Abone değilseniz abonelik satın alarak tüm dergi içeriklerine sınırsız erişim sağlayabilirsiniz
Abone Ol
Bloomberg Businessweek Türkiye'nin 33. Sayısı Yayında!
Bloomberg Businessweek Türkiye'nin 33. Sayısı Yayında!
İşte yeni sayıdan öne çıkanlar...
Zenginleşmeden Yaşlanmak
Zenginleşmeden Yaşlanmak
Bugün, Türkiye’nin de dahil olduğu birçok orta gelirli ekonomi, zenginleşmeden yaşlanma riskiyle karşı karşıya
Şifreniz Bir Saniyede Kırılabilir!
Şifreniz Bir Saniyede Kırılabilir!
Son yıllarda dijital dönüşüme verilen önemin artmasıyla birlikte siber güvenlik hiç olmadığı kadar önemli hale geldi. Üretken yapay zeka ve kuantum bilgisayarları gibi yeni teknolojiler saldırıları kolaylaştırırken, savunma tarafına da önceden görülmemiş avantajlar sağlıyor. Peki bu sürekli inovasyon gerektiren dinamik çatışmanın ortasında, nelere dikkat edilmeli?
Borsada İşlem Vergisi Hacmi Etkiler mi?
Borsada İşlem Vergisi Hacmi Etkiler mi?
Borsa İstanbul’da hisse senedi işlemlerinden vergi alınması 14 yıl sonra yeniden gündeme geldi. Alım satım üzerinden işlem vergisi alınması öngörülürken, işlem vergisinin oranının ne olacağı belirsizliğini koruyor.
Malın Krallığı Bitiyor
Malın Krallığı Bitiyor
Para politikasının tasarrufu imkansız kıldığı dönemde “rasyonel getiriyi” arayan herkes “mala girdi.” O dönemde fiyatı uçan konut, otomobil gibi ürünlerin de, şirketlerin fazlasını yatırmayı tercih ettiği stoklar da şu anda yükselen alternatif getiri karşısında el yakıyor. “Mala girenin kazandığı” dönemin yerini “paraya geçenin” kazandığı dönem aldı.
Takip Edilecek 10 Yatırımcı
Takip Edilecek 10 Yatırımcı
Finansın geleceğini şekillendiren yatırımcıları, para yöneticilerini, yöneticileri ve stratejistleri tanıyın
Tüketici İçin Belirsizlik Bitti, Peki Nasıl?
Tüketici İçin Belirsizlik Bitti, Peki Nasıl?
Tüketici ‘artık başıma neyin geleceği konusunda bir soru işaretim kalmadı onun için daha hazırlıklıyım’ diyor.
Güçlü Ekonomi Biden’ı Yüksek Fiyatlar Konusunda Aklamayacak
Güçlü Ekonomi Biden’ı Yüksek Fiyatlar Konusunda Aklamayacak
ABD’de enflasyon yavaşlamış olsa da gıda ve enerji, Biden’ın görev süresinin başında olduğundan çok daha pahalı ve çok sayıda seçmen bu konuda oldukça öfkeli.
Otomobilde 7 Temmuz Beklentisi
Otomobilde 7 Temmuz Beklentisi
GSR II regülasyonu dışında kalan araçları 7 Temmuz’dan sonra satamayacak olan otomotiv bayileri kampanyalar ile stokları eritmeye çalışıyor. Peki bu sıkışıklıktan bir fırsat çıkar mı?
IMF, Büyük Seçim Yılı’nın Maliye Politikalarına Zarar Verebileceği Konusunda Uyarıyor
IMF, Büyük Seçim Yılı’nın Maliye Politikalarına Zarar Verebileceği Konusunda Uyarıyor
Uluslararası Para Fonu, dünya nüfusunun yaklaşık yarısına ev sahipliği yapan ülkelerin 2024’te seçime gideceğine dikkat çekerek seçim dönemlerinde geleneksel olarak artan harcamaların kamu maliyesine zarar verebileceği uyarısında bulundu
ABD Seçimleri Yaklaşırken Tırmanan ABD-Çin Gerginliği: Ticaret Savaşlarından Ekonomik Savaş ve Topyekun Çatışmaya Doğru
ABD Seçimleri Yaklaşırken Tırmanan ABD-Çin Gerginliği: Ticaret Savaşlarından Ekonomik Savaş ve Topyekun Çatışmaya Doğru
ABD’nin Çin’den ithal edilen ürünlere getirdiği yeni tarifeler, sadece Çin-ABD arasındaki ticaret savaşlarını değil tüm küresel ekonomik dengeleri ve ticaret ilişkileri etkileyebilecek boyutlar taşıyor.
Sanayi Kırılma Noktasında
Sanayi Kırılma Noktasında
Son bir yılda ekonomide atılan sıkılaşma adımlarına rağmen sanayi sektörü canlılığını korumuştu. Ancak son iki ayda tablo net bir şekilde terse dönmeye başladı. Üstelik dış talep de bu süreçte sanayiciye yardımcı olmuyor.
Çılgın Kalabalığın Ortasında Seçim
Çılgın Kalabalığın Ortasında Seçim
Hindistan, Meksika ve Güney Afrika 2024’ün ilk yarısı bitmeden “sarsıcı” seçim sonuçları ile dünya gündeminde kendine yer buldu
Walmart Mağaza Müdürleri Gerçekten Yılda 500 Bin Dolar Kazanabilir
Walmart Mağaza Müdürleri Gerçekten Yılda 500 Bin Dolar Kazanabilir
Perakende devi, yöneticilerini elde tutma oranını artırmak amacıyla, her biri yüzlerce çalışanı olan ve yıllık satışları 100 milyon doları aşabilen mağaza şeflerinin ücretlerini ve hisse senedi teşviklerini artırdı.
ABD’de “Şimdi Al Sonra Öde” Sistemi Wall Street’i Rahatsız Ediyor
ABD’de “Şimdi Al Sonra Öde” Sistemi Wall Street’i Rahatsız Ediyor
Tüketiciler, alışverişlerini taksitle ödemelerine olanak tanıyan ‘Şimdi Al, Sonra Öde’ ürünlerini benimsedi, ancak bu kredilerden kaç tane olduğu belli değil.
Türkiye’nin Yabancı Yatırımcıları Çekme Stratejisi ve Yerli Yatırımcıların Vergilendirilmesi
Türkiye’nin Yabancı Yatırımcıları Çekme Stratejisi ve Yerli Yatırımcıların Vergilendirilmesi
Hisse senedine vergi getirilirken yerli ve yabancı yatırımcı arasında eşitliğin ve adaletin sağlanması sermaye piyasalarının gelişimi için önemli.
LGS’ye Mahkum Ettiğimiz Gençlerden Bir Gazi Yaşargil Daha Çıkarabilir miyiz?
LGS’ye Mahkum Ettiğimiz Gençlerden Bir Gazi Yaşargil Daha Çıkarabilir miyiz?
Bloomberg HT Genel Yayın Yönetmeni Açıl Sezen yazdı;
AR Teknolojisi ve Yapay Zeka ile Geleceğin Sınıfları
AR Teknolojisi ve Yapay Zeka ile Geleceğin Sınıfları
Spacetop G1 ve GPT Edu, eğitim sürecini daha interaktif, erişilebilir ve kişiselleştirilmiş hale getirerek, hem öğrencilere hem de öğretmenlere büyük avantajlar sunuyor.
Otomotivde Yapay Zekanın Gücü
Otomotivde Yapay Zekanın Gücü
Üreticiler ve diğer otomotiv oyuncuları, yapay zekanın otomobil değişimini yönlendirme gücü hakkında daha fazla bilgi edinerek yeni bir performans çağına girecek